Już sama możliwość wizyty kontrolerów fiskusa wzbudza niepokój i przyspieszone bicie serca praktycznie u każdego z przedsiębiorców – niestety także u tych, którzy nie mają nic do ukrycia. Warto zatem zastanowić się jak to wygląda w rzeczywistości. Każdy racjonalny przedsiębiorca – czy też obsługujący go księgowy powinien wiedzieć co może nieść za sobą otrzymane zawiadomienie o zamiarze przeprowadzenia kontroli. Wiedza taka daje możliwość przygotowania stosownych dokumentów jak i podjęcia stosownych kroków.
Kontrola podatkowa – gdzie szukać informacji
Pojęcie kontroli podatkowej jak i sposób jej prowadzenia uregulowany został w dziale VI i IV Ordynacji podatkowej i przepisy rozdziału 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców.
Jak wskazują przywołane przepisy kontrola podatkowa to nic innego jak sprawdzenie czy kontrolowany wywiązuje się z obowiązków jakie nakładają na niego obowiązujące przepisy prawa. Proces sprawdzenia dotyczy podatników, płatników i inkasentów oraz następców prawnych, których ordynacja podatkowa uznaje za „kontrolowanych”.
Kontrola podatkowa to procedura, którą organy podatkowe wszczynają tylko i wyłącznie z urzędu – czyli z inicjatywy organu podatkowego realizując w tym zakresie swoje kompetencje.
Najczęściej spotykaną sytuacją, z jaką mają do czynienia przedsiębiorcy to kontrola podatkowa prowadzona przez Naczelnika Urzędu Skarbowego i działających z jego upoważnienia kontrolerów.
Co do zasady jednocześnie u tego samego przedsiębiorcy może być przeprowadzana tylko jedna kontrola.
Ile czasu w firmie spędzą goście z fiskusa
Czas trwania kontroli regulują przepisy art. 55 ustawy Prawo przedsiębiorców. Przepis ten precyzyjnie reguluje czas trwania kontroli w przypadku przedsiębiorców. W jednym roku kalendarzowym fiskus nie może prowadzić kontroli dłużej niż:
- 12 dni roboczych u mikroprzedsiębiorców,
- 18 dni roboczych u małych przedsiębiorców,
- 24 dni roboczych u średnich przedsiębiorców,
- 48 dni roboczych u pozostałych przedsiębiorców.
Tyle teoria i regulacje prawne, a jaka jest rzeczywistość? Problem w zakresie możliwego czasu trwania kontroli tkwi przede wszystkim w kwestii interpretacji przywołanych przepisów. Poza kilkoma wyjątkami, jakie pozwalają organom przedłużyć limity trwania kontroli organy bardzo często prowadzą kontrole podatkowe znacznie dłużej aniżeli wynikać to może z ustawy Prawo przedsiębiorców. Przedłużając niemal w nieskończoność kontrole podatkowe organy podatkowe stoją na stanowisku, iż limity dotyczą tylko i wyłącznie czynności kontrolnych prowadzonych w siedzibie kontrolowanego czy też miejscach prowadzenia przez niego działalności. Także sądy administracyjne prezentują pogląd, że chodzi o te dni, w których kontrolerzy byli faktycznie w firmie przedsiębiorcy.
Tym samym niczym niezwykłym są kontrole podatkowe trwające po kilka lat mimo obowiązujących limitów dni kontroli.
Jednakże stanowisko w tym zakresie nie jest do końca jednolite, a część orzeczeń wskazuje, że limit czasu na kontrolowanie mikroprzedsiębiorcy to 12 kolejno następujących po sobie dni roboczych (I FSK 2243/19 – Wyrok NSA).
Spodziewamy się niespodziewanej kontroli
Zgodnie z obowiązującymi regulacjami o kontroli podatkowej należy zawiadomić przedsiębiorcę na minimum 7 dni przed jej rozpoczęciem. Dodatkowo na organy podatkowe nałożone zostało ograniczenie czasowe dotyczące maksymalnego terminu wszczęcia kontroli od dnia doręczenia zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli. Reasumując organ może wszcząć kontrolę podatkową nie wcześniej niż 7 dni i nie później niż w ciągu 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Wszczęcie kontroli przed upływem 7 dni wymagać będzie zgody przedsiębiorcy, a brak wszczęcia kontroli przed upływem 30 dni pociągnie za sobą konieczność doręczenia przedsiębiorcy kolejnego zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli.
Czy zawsze organy informują o swojej wizycie.
Co do zasady organy podatkowe informują zatem o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, jednak istnieją wskazane precyzyjnie przesłanki ustawowe, które pozwalają organom na prowadzenie kontroli podatkowej bez wcześniejszego zawiadomienia.
Jednak we wskazanych przypadkach organ podatkowy zobowiązany jest zawiadomić kontrolowanego dlaczego nie został on poinformowany o planowanej przez fiskusa kontroli.
Jest to jednak dość złudne uprawnienie kontrolowanego. Fiskus informując podatnika o braku stosownego zawiadomienia ogranicza się tylko do podania lakonicznego uzasadnienia bez podania konkretnych okoliczności jakie leżały u podstaw braku zawiadomienia o zamiarze przeprowadzenia kontroli. Tym samy kontrolowany bardzo często nie ma możliwości zweryfikowania faktycznych przesłanek leżących u podstaw braku stosownego zawiadomienia.
Protokół kontroli – treść i konsekwencje doręczenia.
Przeprowadzenie kontroli podatkowej i wykonywane w tym zakresie czynności organów podatkowych swoje odzwierciedlenie znajdują w protokole kontroli podatkowej. Przepisy ordynacji podatkowej regulują zakres informacji jaki powinien znaleźć się w protokole kontroli.
Protokół kontroli sporządzany jest w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, z których jeden doręczany jest kontrolowanemu. Kontrola podatkowa zostaje zakończona w dniu doręczenia protokołu kontroli.
Protokół kontroli – i co dalej.
Protokół kontroli podatkowej nie stanowi dokumentu, który pociąga za sobą ostateczne rozstrzygnięcie sprawy. Celem protokołu jest odwzorowanie ustalonego w sprawie stanu faktycznego oraz udokumentowanie przebiegu czynności przeprowadzonych w toku kontroli.
Tym samy jeżeli kontrolowany po zapoznaniu się z protokołem kontroli nie zgadza się z zawartymi w nim ustaleniami ma możliwość wniesienia stosownych zastrzeżeń i wyjaśnień.
Ustawodawca czas na wniesienie zastrzeżeń ograniczył do 14 dni od dnia otrzymania protokołu kontroli.
Jednocześnie ustawodawca nałożył na kontrolujących obowiązek rozpatrzenia zastrzeżeń w terminie 14 dni od dnia ich otrzymania i co istotne zawiadomienia kontrolowanego o sposobie ich załatwienia. Organ podatkowy zobowiązany jest zawiadomić kontrolowanego o sposobie ich załatwienia, wskazując w szczególności, które zastrzeżenia nie zostały uwzględnione, wraz z uzasadnieniem faktycznym i prawnym.
Kolejnym etapem jest wszczęcie postępowania podatkowego. Przeczytasz o tym w naszych kolejnych artykułach.
Korespondencję dotyczącą artykułu prosimy kierować przy zastosowaniu formularza kontaktowego znajdujący się w dolnej części strony głównej.